سلسله مطالبي در خصوص معرفي بتن سبك اتوكلاو شده جهت آشنايي محققين محترم طي چندين نوبت ارائه خواهد شد. شايان ذكر است كه سعي شده مطالبي كه به نظر مي رسد در شناخت محصول كمك بيشتري خواهد نمود تقديم گردد.

 

اختراع و معرفی بتن سبک اتوکلاو شده AAC

بتن سبک اتوکلاو شده يا بتن گازي که به اختصار AAC ناميده ميشود، بتني مملو از سلول هاي بسته حباب هواست که عامل اصلي سبکي، عايق حرارتي و صوتي و آتشپادي آنهاست. مواد تشکيل دهنده آنها سيليس، سيمان، آهک، پودر آلومينيوم و آب است که هر کدام وظيفه خاصي را بر عهده دارند. طرح اختلاط اين مواد و مصالح با توجه به مدل توليدي کارخانه اي ممکن است متفاوت و منحصر به فرد باشد. اين بتن براي اولين بار در سال 1924 توسط یک معمار سوئدی به نام دکتر یوهان اکسل اریکسون در انستیتو رویال کالج استکهلم اختراع شد و سپس در دهه 50 میلادی توسط شرکت های آلمانی به تولید انبوه رسید.

 

 

 

 

ورود بتن سبک AAC به ایران

فنآوری بتن سبک اتوکلاو شده در دهه 50 توسط دو شرکت خصوصی به نام های شرکت فرآسا (فرآورده های ساختمانی) در آبیک (سرمایه گذاری مرحوم حسن هاشمی) و شرکت بنای سبک در ورامین (سرمایه گذاری مرحوم علی اکبر بجستانی مقدم) به ایران وارد شد. همزمان استانداردهای تولید و تست محصول توسط موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تدوین شد و قرارداد احداث دو خط بزرگ در شهرهای مشهد و شیراز با شرکت سوئدی منعقد و تجهیزات خریداری شد که این امر همزمان با انقلاب اسلامی بوده و دو کارخانه جدید عملاً راه اندازی نشد.

با توجه به اینکه AAC نسبت به محصولات سنتی، سرمایه گذاری بیشتر و تکنولوژی نسبتاً پیچیده تری نیاز دارد و همچنین نظر به اینکه برای سال های متمادی بعد از انقلاب سیاست صرفه جویی انرژی در اولویت دولت نبود، عملاً این صنعت رشد نکرد ولی با تدوین سیاست های جدید انرژی در کنار مزایای سبک سازی و صنعتی سازی، AAC دوباره به عرصه تولید ایران بازگشت که از سال 1387 به بعد بیش از 20 کارخانه جدید در کشور تأسیس شد.

 

 

تأسیس انجمن

با حضور پر رنگ تر AAC در بازار ایران، در سال 1392 تولیدکنندگان AAC انجمن صنفی تولید کنندگان بتن سبک اتوکلاو شده ایران را با مشارکت 10 شرکت تأسیس نمودند. در پایان سال 1401 انجمن دارای 22 عضو حقوقی با تولید بیش از چهار میلیون مترمکعب انواع AAC در سراسر کشور می باشد.

 

 

در این مدت انجمن در کنار ارتباطات گسترده با بخش خصوصی، دولت، اتاق های بازرگانی، مصرف کنندگان، انجمن ها و مراکز حرفه ای و علمی خدمات متقابل گسترده ای را رقم زده و دستاوردهای زیادی را کسب نموده که از جمله آنها می توان به تدوین و انتشار ضابطه 823، نشریه فنی 326، ثبت در فصل دوازدهم فهرست بهای ابنیه، مطالعات انرژی و بهبود روش های تست دیوار، تأییدیه فنی ساختمان 3 طبقه با دیوار باربر AAC از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و همچنین برگزاری ده ها دوره آموزش حرفه ای در سطوح مختلف و فعالیت های پژوهشی مشترک با مرکز تحقیقات، دانشگاه ها و شرکت های عضو اشاره نمود.

 

 

- ویژگی ها

بتن سبک اتوکلاو شده AAC در دنيا به عنوان محصول سبز برای ساختمان سازی شناخته شده است. این محصول در بین تمام مصالح ساختمانی سخت بهترین نسبت های عایقی حرارت، وزن و مقاومت را دارا می باشد. جهت معرفي دقيق تر و هرچه بيشتر اين ويژگي ها به معرفي مختصر هر يک از آنها مطابق با آيين نامه هاي روز دنيا خواهيم پرداخت. اين ويژگي عبارتند از:

 

- وزن سبک (Light in Weight)

بتن سبک اتوکلاو شده داراي ميليونها حباب هوا در خود است. در حال حاضر سبک ترين مصالح بنايي در بخش ديوار چيني بتن هاي سبک AAC مي باشد که دانسيته توليدي آن 450 تا 550 کيلوگرم بر مترمربع مي باشد که در مقايسه با مشابه به طور ميانگين 45 درصد سبکتر است و در نتيجه در طراحي اعضاء سازه ها با کاهش بار مرده حداقل 10 درصد در مصرف بتن يا آهن آلات مصرفي پروژه ها صرفه جويي خواهد شد.

 

 

- کاهش نيروي زلزله (Reduction Of Earthquake)

با توجه به دانسيته کم و کاهش بار مرده سازه در بتن هاي سبک AAC، مطابق با استاندارد 2800 ويرايش چهارم، نتيجه ي مطلوبي در کاهش وزن موثر لرزه اي سازه شاهد خواهيم بود در نتيجه نيروي برشي زلزله که به برش پايه معروف است به راحتي تا 10 درصد تقليل مي يابد و در نتيجه هر چه مقدار برش پايه در سازه ها ميزان کمتري را به خود اختصاص دهد بهترين حالت عملکرد لرزه اي سازه را در هنگام زلزله شاهد خواهيم بود.

 

 

- عايق حرارتي (High Thermal Insulation)

مطابق با مبحث 19 مقررات ملي ساختمان جدارهاي پيراموني ساختمان بايد عايق مناسب سرما و گرما در فصول مختلف سال باشند. متاسفانه در کشور بيش از 30 درصد هدر رفت انرژي از همين جدارهاي ساختماني مي باشد و با آزمايش ترموگرافي به راحتي قابل مشاهده مي باشد. بتن سبک AAC تنها محصول ديوارچيني است که با ضريب انتقال حرارت 11/0 وات بر متر درجه کلوين بدون هيچ جزئيات حرارتي قابل اجراست و تا 70 درصد ساختماني عايق تر را خواهيم داشت، در صورتي که بلوک هاي مشابه سفالي و سيماني الزام به اجراي عايق هاي حرارتي بر روي خود مي باشند، دليل اصلي اين عايق بودن ساختار همگن در تمام جهات بلوک هاي AAC مي باشد. در تصوير زير رنگ سبز ساختمان هاي بهينه در مصرف انرژي و رنگ قرمز ساختمان هاي پرمصرف مي باشند.

 

 

- آتشپاد (Fire Resistance)

بتن سبک اتوکلاو شده AAC اولين مصالح ساختماني در بخش ديوارچيني در کشور است که توانست گواهينامه آتشپادي با کمترين ضخامت جدار 10 سانتي معادل رده E120 را از مرکز تحقيقات راه و مسکن دريافت کند. مطابق مبحث سوم مقررات ملي ساختمان مهار حريق در محل تشکيل و ممانعت از سرايت آن جهت حفظ و نگهداري جان و سرمايه انسان ها حائز اهميت مي باشد. با ايجاد آتش به دماي 1200 درجه سانتيگراد دماي بلوک در سمت ديگر نهايتا تا 70 درصد درجه بالا رفته و پس از خاموش شدن شعله ديوار بدون شکاف و کاملاً سالم پا برجاست.

 

 

 

- عايق صوتي (High Sound Insulation)

بر اساس مبحث 18 مقررات ملي ساختمان حد مطلوب صوت در بخش هاي مختلف هر ساختمان با يکديگر متفاوت و معمولا در ساختمان هاي مسکوني ورود صداي مزاحم بيش از 50 دسي بل به داخل ساختمان ها آسيب به دستگاه شنوايي و کاهش آسايش انسان خواهد شد. معروف ترين نوفه هاي صوتي شامل ترافيک زميني و هوايي مي باشد. در بلوک هاي AAC در اثر برخورد موج صدا با سطح متخلل بلوک و ذرات هوايي آنها به لرزش در آمده و حرکت موج را اصطکاک سايشي داده و در نتيجه اندازه حرکت صوت کاهش ميابد. در واقع خلل و فرج هاي بلوک جاذب صوت به شکل مطلوبي مي باشند. بلوک هاي AAC به طور ميانگين با توجه به ضخامت طراحي ديوار 43 تا 50 دسي بل کاهش صوت را همراه خواهد شد.

 

 

- حداقل وادار و نگهدارنده ديوارها (Wall Post)

مطابق با پيوست ششم استاندارد 2800 ويرايش چهارم، بلوکهاي سبک AAC به واسطه اجرا با ملات بستر نازک که به چسب بلوک معروف است نياز به اجراي ميلگردهاي بستر نداشته و جايگزين آن از بست هاي ساده فولادي يا گالوانيزه استفاده خواهد شد. علاوه بر افزايش سرعت مهار ديوار، کاهش هزينه هاي مطلوب حداقل 30 درصدي را در مقايسه يا اجراي ميلگردهاي بستر را شاهد خواهيم بود.

 

 

 

- اتصال ديوارها به يکديگر

قبل از وقوع زلزله کرمانشاه و انتشار پيوست ششم استاندارد 2800 اتصال ديوارها به روش سنتي هشتگير مرسوم بوده است. در حال حاضر مطابق با پيوست هشتگير کردن ديوارها با طول هاي بيشتر از  1/5 متر ممنوع و اتصال ديوارها به يکديگر بايد با والپست هاي فولادي صورت پذيرد. در بلوک هاي AAC به واسطه توپر بودن و ويژگي هاي ظاهري استفاده آسان از بست هاي ارتجاعي معروف به بست هاي راديکالي يا گونيا مجاز و امکان پذير است.

 

 

- دوستدار زيست بوم و غيرقابل نفوذ بودن حشرات (ECO Friendly & Termite Free)

در توليد بلوک هاي AAC بر خلاف ديگر محصولات مشابه از خاک که مهمترين منبع زندگي بشر است استفاده نشده و شاهد استخراج و برداشت خاکهاي طبيعت نيستيم. در توليد اين محصول کمترين انرژي فسيلي نظير گازها را داريم در صورتي که در توليد محصولات ديوارچيني ديگر درصدهاي بالايي از هدر رفت انرژي ناشي از توليد را داريم. همچنين به واسطه مواد اوليه بلوک هاي AAC امکان نفوذ حشرات در اين محصول ممکن نيست و لانه گزيني مرسوم برخي حشرات نظير موريانه و خوردگي در آنها را نخواهيم داشت.

 

 

- شيارزني و اجراي تاسيسات آسان، پوشش هاي نهايي حداقلي

بلوک هاي AAC در عين سبکي کاملاً توپر هستند. اين ويژگي شيارزني و شيارکني بر روي اين ديوارها را آسانتر کرده و پياده سازي نقشه هاي تاسيسات برقي و مکانيکي روي ديوار به راحتي انجام خواهد گرفت. همچنين به دليل سطح مناسب ديوارهاي اجرا شده با بلوک AAC نياز به اجراي مرسوم گچ و خاک نيست، اجراي پوشش سرويس ها نظير کاشي و سراميک به راحتي با چسب هاي لايه نازک ممکن است و پوشش نما که به پلاسترها معروف هستند با ضخامت هاي 1 تا 3 ميليمتر به راحتي امکان پذير هستند.

 

 

 

- جذب آب استاندارد و اتصال مناسب پوشش هاي نما

شايعه عدم چسبندگي و جذب آب بالاي بلوک AAC هميشه دغدغه همه مجريان و مهندسين جامعه بوده است. مطابق با آزمون هاي انجام شده بر روي محصولات يکي از شرکت هاي عضو انجمن بتن سبک AAC و محصولات مشابه تفاوت چنداني را در بحث چسبندگي انواع سنگ و ملات ها را نخواهيم داشت. همچنين در خصوص موضوع جذب آب مطابق با استاندارد ملي ايران جذب استاندارد در حالت حجمي بلوک ها در نظر گرفته شده که در تمامي محصولات جذب آب حجمي بين 50 تا 55 درصد مي باشد و هيچ تفاوتي بين بلوک AAC با بلوک هاي سفالي و سيماني نخواهد بود.

 

 

مطالب فوق معرفی خلاصه محصول بوده و اطلاعات گسترده تری در قالب مقاله، معرفی کتاب و یا لینک سازمان های داخلی و بین المللی در وبسایت انجمن (www.iranaac.ir) در دسترس قرار دارد. همچنين کميته فني و کارشناسان فني انجمن همه روزه در ساعات اداري پاسخگوي سوالات، پيشنهادات و انتقادات همکاران گرامي در صنعت ساختمان مي باشند. با کانال و ادمين تلگرامي ما نيز در ارتباط باشيد (https://t.me/IAACPA)